सुबोधकुमार जैस्वाल यांच्या दराऱ्याने औरंगाबाद रात्री अकरा वाजता बंद होत असे 

ही गोष्ट आहे १९८८ वर्षाची . तेंव्हा औरंगाबाद शहर भीषण धार्मिक दंगलींनी गाजत होते. १९८७- ८८ या दोन वर्षात शहरात लहान मोठ्या चकमकी, जाळपोळ ,आणि हिंसाचाराच्या घटना घडत असत . अफवांचे पीक जोरात असे . औरंगाबाद महानगर पालिकेच्या सर्वसाधारण सभा पोलीस बंदोबस्तात होत असत . शहरातील संवेदनशील भागातील चौका-चौकात एसआरपी जवानांच्या राहुट्या आणि सशस्त्र  जवानांचा खडा पहारा असे चित्र  असे . तेंव्हा औरंगाबादला पोलीस अधीक्षक कार्यालय होते .

या धार्मिक ताण तणावाच्या काळात सुबोधकुमार जैस्वाल औरंगाबाद शहराचे सहायक पोलीस अधीक्षक म्हणून रुजू झालेले . कमी उंची ,गोरा  रंग , मिलिटरी कट आणि पीळदार शरीरयष्टी असलेले सुबोधकुमार साध्या वेशात  कॉलेजकुमारच वाटायचे . मे  १९८८ मध्ये औरंगाबाद शहरात खूपच भीषण दंगल झाली होती . त्याकाळात सुबोधकुमार जैस्वाल यांचे 'डेअर डेव्हील' अधिकारी  म्हणून खूप नाव झाले .

 तलवारी घेऊन आमने सामने हिंसाचार  जमावात बिनधास्त  घुसून ते लाठीमार करण्यात आघाडीवर असत . दंगलखोर गुंडांना घरात  घुसून मारहाण करून ते बेड्या ठोकत असत . दंगलीच्या काळात पोलिसांनी पकडून आणलेल्या काही गुंडांना सोडावे म्हणून सिटी चौक पोलीस ठाण्यात  दमदाटी करणाऱ्या एका बड्या नेत्याला सुबोधकुमार यांनी चक्क रिव्हॉल्व्हर रोखून उलटा दम  भरला होता . सुबोधकुमार जैस्वाल यांच्या बाणेदारपणाच्या अनेक गोष्टी तत्कालीन पोलीस कर्मचारी सांगतात . 

 शहरातील संघातील गुन्हेगारांचे मटका - जुगार असे धंदे त्यांनी योजनापूर्वक आणि आक्रमक कारवाया करीत बंद पाडले  होते  .  शहर आणि जिल्ह्यात दहशत असलेल्या अनेक बड्या गुंडांना सुबोधकुमार यांनी निडरपणे बेड्या ठोकलेल्या होत्या . मात्र यापैकी काहीजण न्यायालयातून झटपट जामीन मिळवून बाहेर पडत असत . आता राज्याचे ऊर्जा विभागाचे प्रधान सचिव असलेले अरविंद सिंग त्यावेळी औरंगाबादला सहायक जिल्हाधिकारी होते . या दोघांनीं मिळून राजकीय दडपणाला न जुमानता न्यायालयातून झटपट जामिनावर सुटणाऱ्या अनेक  बड्या कुविख्यात गुन्हेगारांना हद्दपार केले तर काहींना राष्ट्रीय सुरक्षा कायद्याखाली स्थानबद्ध करून जेरीस आणले होते . 

रात्री अपरात्री हाणामाऱ्या होऊ नयेत म्हणून रात्री अकरा वाजता औरंगाबादेतील दुकाने बंद करण्याचा नियम सुबोधकुमार यांनी शहरात केलेला होता  . रात्री अकराला जैस्वाल यांचा नाईट राउंड जीपमधून सुरु झाला की संपूर्ण शहरातील दुकाने बंद असायची . रस्त्यावर झिंगत हिंडणाऱ्या मद्यपीना आणि अकारण घोळका करून उभे राहणाऱ्यांना सुबोधकुमार यांच्या काठीचा प्रसाद मिळत असे .

शाळा महाविद्यालयांच्या परिसरात विद्यार्थिनींची छेडछाड करणाऱ्यांना  पकडून चोप देण्याचा त्यांचा फंडा होता . त्यांच्या पालकांना पोलीस ठाण्यात बोलावून समज देऊनच मगच सुटका केली जाई . दुसऱ्यावेळी तोच तरुण छेडछाडीत पकडला गेला तर त्याचे मुंडण करण्याचा त्यांचा खाक्या होता . कायद्याची भीती गुंडाना वाटलीच पाहिजे यासाठी ते आग्रही असायचे . 

सर्वसामान्य नागरिकांची बाजू खरी असेल तर त्याच्या बाजूने ठामपणे उभे राहून त्याला न्याय मिळवून देणारा अधिकारी असा सुबोधकुमार यांचा शहरात नावलौकिक होता . औरंगाबादचे अतिरिक्त पोलीस अधीक्षक आणि नंतर प्रभारी अधीक्षक असे तीन वर्षे त्यांनी औरंगाबादला काम केले . त्यांची उस्मानाबादला बदली झाली तेंव्हा नागरिकांनी ही बदली रद्द व्हावी म्हणून तत्कालीन मंत्र्यांना निवेदने दिली. बदली रद्द व्हावी म्हणून अनेक संघटनांनी  जाहीर पत्रके काढली होती . 

औरंगाबादकरांचे असे प्रेम लाभलेला हा अधिकारी ताठ कण्याचा आणि राजकीय नेत्यांशी पंगा घेणारा आहे .   त्यामुळे  कधी गडचिरोली तर कधी एटीएसमध्ये  ते दिसले . स्पेशल प्रोटेशन ग्रुप मध्ये आधी पंतप्रधान पी. व्ही. नरसिंहराव आणि नंतर अटल बिहारी वाजपेयी   यांच्या पुढेमागे टेलिव्हिजनवर सुबोधकुमार जैस्वाल दिसले की औरंगाबादकरांना अभिमान वाटे .  मुंबई पोलीस आयुक्तालयात अतिरिक्त आयुक्त म्हणून काम करताना तेलगीच्या बनावट स्टॅम्प  प्रकरणाचा त्यांनी केलेला तपास देशभरात गाजला होता .

  एटीएसमध्ये असताना त्यांनी २००६च्या  मुंबईच्या लोकल ट्रेनमधील बॉम्बस्फोट प्रकरणाचा कुशलतेने तपस केला होता . २००९ पासून ते रिसर्च अँड ऍनालिसिस विंग (रॉ ) मध्ये कार्यरत होते .  देशासाठी गुप्तहेर म्हणून त्यांनी परदेशात केलेल्या कामगिरीवर दिल्लीतील वरिष्ठ खुश आहेत  असे समजते . १९८५च्या बॅचचे  आयपीएस अधिकारी असलेले जैस्वाल  आपल्या आक्रमक आणि कोणाचेही दडपण न घेता नियमावर बोट ठेवून काम करण्याच्या  स्वभावामुळे  मुंबईतही चर्चेत राहतील .

मुंबई प्रदीर्घ काळ त्यांनी काम केलेलं असल्याने त्यांना मुंबईच्या गुन्हेगारी जगताची चांगलीच माहिती असणार आहे . ३२ वर्षांच्या सेवेनंतर आणि बरेच जग पाहिल्यानंतर अनुभवाने आता त्यांच्या स्वभावातील आक्रमकता  थोडी कमी झाली असेल पण सत्याची चाड कमी होणार नाही . सर्वसामान्य मुंबईकरांना जैस्वाल यांचे अस्तित्व काही दिवसात जाणवेल .  प्रसिद्धीपासून दूर राहणारे जैस्वाल  मुंबईच्या पोलीस आयुक्त पदावर  आपला ठसा कसा  उमटवतात हे पाहायचे .